Referat Marii Kuczyńskiej
Polska Sztuka w Obwodowym Muzeum Sztuki w Sumach
(Odczyt został wygłoszony podczas spotkania członków TKP w Sumach
24 września 2017 roku w Bibliotece miejskiej im. Tarasa Szewczenko)
Polska kolekcja sztuki w Sumach w Muzeum Sztuki im. Nykanora Onackiego obejmuje ponad 300 dzieł (obrazy, grafika, rysunki, dzieła sztuki użytkowej, falerystyki (medale) i sfragistyki (pieczątki). Dzieła pochodzą z kolekcji Oskara Hansena. On nie był Polakiem po krwi, ale był wychowany przez ojczyma Jakima Sumowskogo, s. Adolfa, w duchu polskiej wolności. Przemysłowiec i filantrop, Oskar Hansen jeszcze zaangażowany był i w działalność charytatywną. Finansował polską drukarnię w Kijowie, leczenie chorych polskich żołnierzy w szpotalu w Sumach. W roku 1915 zorganizował w Kijowie wystawę obrazów i przedmiotów sztuki starożytnej, a zebrane za wystawę pieniądze przeznaczone zostały na wsparcie biednych polskich rodzin, które ucierpiały podczas I wojny światowej. O. Hansen mieszkał w Kijowie, ale w obliczu zagrożenia, w czasie działań wojennych w 1918 roku, przeniósł najbardziej wartościowe eksponaty kolekcji do swojej matki, do Sum, w nadziei, że na prowincji zostaną przechowane lepiej. W 1919 roku kolekcja została jednak znacjonalizowana przez bolszewików i na jej podstawie w 1920 roku zostało utworzone muzeum.
Oskar Hansen zebrał dzieła znanych polskich malarzy XIX i początku XX wieku..Wykonane w tradycji realizmu krytycznego dzieło G. Machniewicza – „Stara z dzieckiem”, liryczne pejzaże E. Wrzeszcza i J. Stanisławskiego, mistyczne i symboliczne dzieła W. Kotarbińskiego, realistyczne i fantastyczne F. Wygrzewalskiego. Dwie grafiki Henryka Redlicha wykonane na podstawie obrazów Jana Matejki – „Kazanie Skargi” i „Unia Lubelska”.
Kolekcja polskich medali licząca ponad 80 eksponatów, obejmuje okres od XVII aż do początku XX wieku. Na medalach przedstawiano znane osobistości – Tadeusza Kościuszko, Józefa Poniatowskiego, Joachima Lelewela, Adama Jerzema Czartoryskiego, Mikołaja Kopernika, Fryderyka Chopina, Mikołaja Reja, pisarzy Zygmunta Kaczkowskiego i Józefa Kraszewskiego, Henryka Sienkiewicza i innych. Wiele medali noszący patriotyczny charakter prezentują powstanie Kościuszkowskie 1794 roku i powstania w latach 1830, 1861, 1863 oraz 1905.
Oskar Hansen starał się stworzyć kolekcję sztuki kompletną i całościową, która stałaby się swego rodzaju podsumowaniem historycznych epok. Historii Polski i Ukrainy nie można rozpatrywać inaczej, aniżeli na tle całej Europy. Wystawione eksponaty pozwalają zanurzyć się w głąb minionych epok, pokazać w pełni wpływ, oddziaływanie i wzajemne przenikanie się kultur narodów europejskich.
Opracowała Maria Kuczyńska
Pracownik naukowy Obwodowego Muzeum Sztuki w Sumach
